W jednym z poprzednich wpisów opisywaliśmy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, na mocy którego uchylono karę nałożoną na fryzjera w związku z niezastosowaniem się do ograniczeń (zakazów) prowadzenia działalności gospodarczej w związku z COVID-19. W ubiegłym tygodniu poznaliśmy uzasadnienie kolejnego wyroku sądu administracyjnego, w którym również uznano, że ograniczenia (zakazy) prowadzenia działalności gospodarczej w związku z COVID-19 zostały wprowadzone w sposób niezgodny z Konstytucją RP. Mowa o wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 11 grudnia 2020 roku (sygn. akt II SA/Sz 765/20) na mocy którego uchylono zaskarżoną decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie oraz poprzedzającą ją decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego wymierzającą karę na przedsiębiorcę.
Sprawa dotyczyła przedsiębiorcy prowadzącego lokal, w którym w marcu 2020 roku pomimo wprowadzonych ograniczeń (zakazów) związanych z COVID-19 przebywały osoby spożywające alkohol (około dziesięciu osób). Organy prowadzące postępowanie uznały, że przedsiębiorca ten nie zastosował się do ograniczeń wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii.
Decyzja została uchylona w ramach kontroli instancyjnej sprawowanej przez sąd administracyjny. Podstawowe przyczyny uchylenia zaskarżonej decyzji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie były następujące:
- W dacie kontroli lokalu Skarżącego (24 marca 2020 roku) nie mogły mieć zastosowania przepisy rozporządzenia z dnia 31 marca 2020 roku, gdyż taka regulacja w dacie zdarzenia jeszcze nie istniała. Dla oceny zdarzenia w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej miarodajny jest stan prawny obowiązujący w dacie kontroli w lokalu Skarżącego, a nie w dacie wydania decyzji;
- Przepisy stanowione na poziomie rozporządzenia nie mogą regulować podstawowych konstytucyjnych wolności i praw. Muszą one ponadto zostać wydane przez organ wskazany w Konstytucji RP, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Sąd uznał, że przeniesienie przepisów dotyczących ograniczeń wolności i praw do rozporządzenia dopuszczalne byłoby tylko w przypadku ogłoszenia stanu klęski żywiołowej;
- Sąd uznał ponadto, że upoważnienie dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia, które wynika z art. 46b pkt 2-12 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie zawiera wytycznych w zakresie regulowania nakazów, zakazów, ograniczeń i obowiązków wynikających z przywołanego przepisu. W ocenie Sądu, jeżeli ustawodawca zdecydował się na przekazanie do uregulowania w rozporządzeniu szeregu zagadnień, to równocześnie powinien określić odrębne wytyczne dla każdego z tych zagadnień. W konsekwencji Sąd uznał, że nadane w ustawie upoważnienie do wydania rozporządzenia nie spełnia warunków określonych w art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, albowiem Rada Ministrów w istocie mogła kształtować w rozporządzeniu w dowolny sposób, bez merytorycznych wskazówek zawartych w ustawie, sferę podstawowych praw lub wolności jednostki, określając poszczególne ograniczenia, nakazy i zakazy;
- Żaden z przepisów ustawy nie zawierał umocowania do określania w rozporządzeniu zakazów prowadzenia działalności gospodarczej. Rada Ministrów była upoważniona wyłącznie do wprowadzenia rozporządzeniem ograniczeń w zakresie korzystania z wolności działalności gospodarczej, a nie do wprowadzania zakazu prowadzenia działalności;
- Z art. 233 ust. 3 Konstytucji RP wynika, że ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolność działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP). W związku z tym warunkiem konstytucyjnym umożliwiającym ingerencję w istotę wolności działalności gospodarczej jest uczynienie tego w jednym ze stanów nadzwyczajnych opisanym w Konstytucji RP. W sytuacji, gdy nie doszło do wprowadzenia któregokolwiek z wymienionych w Konstytucji RP stanów nadzwyczajnych, żaden organ państwowy nie powinien wkraczać w materię stanowiącą istotę wolności działalności gospodarczej.
Powyższy wyrok potwierdza, że sądy administracyjne stają po stronie przedsiębiorców w związku z karami nałożonymi na skutek obostrzeń związanych z COVID-19. Publicznie znane są również orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który uchylił już szereg decyzji wymierzających kary w związku z ograniczeniami wprowadzonymi w sposób, który budzi uzasadnione wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP. Nie dziwi zatem, że niejeden przedsiębiorca zdecyduje się wnieść pozew o odszkodowanie w związku z ograniczeniem prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na COVID-19.
Daniel Trędkiewicz
Aplikant radcowski
da****************@fo******.pl
