Strona Główna / Fundacja rodzinna – nowa osoba prawna w polskim porządku prawnym

Fundacja rodzinna – nowa osoba prawna w polskim porządku prawnym

W dniu 26 stycznia 2023 r. została uchwalona ustawa o fundacji rodzinnej. Po upływie 3 miesięcy od daty jej publikacji zacznie obowiązywać. Warto więc zapoznać się z najważniejszymi zagadnieniami regulowanymi tą ustawą. Wprowadza ona do polskiego porządku prawnego nowy rodzaj osoby prawnej – fundację rodzinną, która może być utworzona w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.

 

Beneficjentem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego – co do zasady będą to najczęściej członkowie rodziny fundatora. Fundatorem z kolei mogą zostać wyłącznie osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych, które przekażą fundacji rodzinnej określony majątek o wartości nie niższej niż 100 000 zł. Co ciekawe, fundacja ustanowiona na podstawie testamentu może mieć tylko jednego fundatora. Fundacja rodzinna będzie nabywała osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Ponadto fundacje rodzinne będą mogły prowadzić działalność gospodarczą jedynie w ściśle określonym zakresie.

 

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy – jest ona odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez środowisko firm rodzinnych wprowadzenia do polskiego systemu prawnego nowej instytucji ułatwiającej wielopokoleniową sukcesję oraz pozwalającej pogodzić interesy związane z działalnością gospodarczą i interesy prywatne. Według ustawodawcy, to rozwiązanie ma pozwolić na zatrzymanie kapitału w kraju na wiele pokoleń i zwiększyć potencjał krajowych inwestycji poprzez ustanowienie mechanizmu integracji majątku (akumulacji kapitału) i zarządzania nim w sposób pozwalający na zachowanie aktywności w sferze gospodarczej i dostarczanie środków utrzymania przyszłym pokoleniom.

 

Ustawa wprowadzi także szereg zmian w innych aktach prawnych – między innymi w kodeksie cywilnym – zgodnie z nowododanymi zapisami fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie może być spadkobiercą. Co więcej, świadczenie od fundacji rodzinnej i mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej będzie mogło stanowić źródło zaspokojenia zachowku. Osoba uprawniona będzie mogła jednak zrzec się prawa od zachowku. Możliwe będzie także rozłożenie zachowku na raty, odroczenie terminu jego płatności lub obniżenie. Jeśli beneficjentem jest osoba jednocześnie uprawniona do zachowku, będzie ona mogła otrzymać tylko jedno z tych świadczeń.

 

Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane ani podatkiem od czynności cywilnoprawnych ani podatkiem dochodowym od osób prawnych.

 

Przekazanie majątku przez fundację rodzinną najbliższej rodzinie fundatora także pozostanie neutralne podatkowo – nabycie przez osoby fizyczne będące beneficjentami własności rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem świadczenia otrzymanego od fundacji rodzinnej lub fundacji rodzinnej w organizacji oraz stanowiących mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji będzie wyłączone z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Z kolei beneficjenci będący osobami fizycznymi, jako podatnicy, będą zwolnieni z podatku dochodowego od osób fizycznych – zwolnienie obejmuje fundatora oraz jego małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, pasierba, ojczyma i macochę (tzw. „grupa zerowa”). Fundacja rodzinna będzie płacić podatek dochodowy od osób fizycznych w stawce 15%, pobierany dopiero w momencie przekazywania środków beneficjentom. Przy tej operacji nie będzie możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów i amortyzacji.

 

Fundacja rodzinna będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych będą miały zastosowanie także do fundacji rodzinnych w organizacji oraz do spółek jawnych, których wspólnikiem będzie co najmniej jedna fundacja rodzinna. Fundacje rodzinne zostaną objęte podmiotowym zwolnieniem od podatku dochodowego od osób prawnych (wyjątek: przekazanie majątku beneficjentom). Natomiast przychody z działalności gospodarczej fundacji wykonywanej poza zakresem dozwolonym przez ustawę opodatkowane będą stawką 25%.

 

Fundacja rodzinna i fundator będą solidarnie odpowiedzialni za zaległości podatkowe oraz zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej.

 

Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza także zmiany w ustawie z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – w definicjach trustu i beneficjenta rzeczywistego uwzględnione zostaną fundacje rodzinne.

 

Tekst przygotowała Aleksandra Jędras z kancelarii Forystek & Partnerzy.

al***************@fo******.pl