隱私政策

Strona Główna / Ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej niezgodnie z Konstytucją

新聞

BLOGI

Ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej niezgodnie z Konstytucją

Epidemia spowodowana wirusem Sars-Cov-2 w sposób istotny wpłynęła na funkcjonowanie naszego społeczeństwa. Bardzo dotkliwe skutki takiego stanu rzeczy odczuwają przedsiębiorcy, którzy zostali pozbawieni możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, a nierzadko nakładane są na nich kary administracyjne. Okazuje się jednak, że jest dla nich nadzieja. Zapadł właśnie jeden z pierwszych wyroków, w którym uznano, że ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej jest niezgodne z Konstytucją. Chodzi dokładnie o wyrok Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 27 października 2020 roku, sygn. akt: II SA/Op 219/20.

Zapadłe rozstrzygnięcie dotyczyło przedsiębiorcy-fryzjera, który nie zastosował się do zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Otrzymał on mandat w wysokości 500 zł oraz po postępowaniu przeprowadzonym przez sanepid nałożono na niego dodatkowe 10 tys. złotych kary administracyjnej. Od przedmiotowej decyzji odwołał się do Sądu, który uznał, że ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej jest niezgodne z Konstytucją RP.

W treści uzasadnienia wyroku czytamy, że zgodnie z art. 233 ust. 3 Konstytucji RP, ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku).

W myśl art. 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 1897) stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych oraz w celu ich usunięcia. Przez katastrofę naturalną rozumie się zdarzenie związane z działaniami sił natury m.in. masowe występowanie chorób zakaźnych ludzi (art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o stanie klęski żywiołowej). Zakres dopuszczalny ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej został natomiast szczegółowo wymieniony w art. 21 ust. 1 ustawy o stanie klęski żywiołowej.

Rada Ministrów zrezygnowała z formalnego i przewidzianego w art. 232 Konstytucji RP wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Uznała, że przyznane jej zwykłe środki konstytucyjne w rozumieniu art. 228 ust. 1 Konstytucji są wystarczające, aby opanować istniejący stan epidemii. Dlatego do uregulowań prawnych dotyczących ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela mają zastosowanie wszystkie konstytucyjne i legislacyjne zasady, obowiązujące poza regulacjami właściwymi dla stanów nadzwyczajnych z Rozdziału XI Konstytucji RP. W związku z tym w celu wprowadzenia ograniczeń wolności i praw człowieka nie można powoływać się na nadzwyczajne okoliczności, uzasadniające szczególne rozwiązania prawne oraz okolicznościami tymi nie można usprawiedliwiać daleko idących ograniczeń swobód obywatelskich wprowadzanych w formie rozporządzeń.

Wskazano przy tym, że wydając rozporządzenie zerwano z regułami legislacyjnymi wprowadzając przepisy związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem epidemii wywołanej wirusem SARS -CoV-2. Całość ograniczeń wolności i praw została przeniesiona z ustawy do rozporządzenia. Byłoby to dopuszczalne w przypadku ogłoszenia stanu klęski żywiołowej. Art. 21 i art. 22 ustawy o stanie klęski żywiołowej określa bowiem niezbędne ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w przypadku wystąpienia stanu klęski żywiołowej. Z kolei art. 5 ust. 2 ustawy o stanie klęski żywiołowej pozwala Radzie Ministrów określić w rozporządzeniu, w zakresie dopuszczonym art. 21 i art. 22, rodzaje niezbędnych ograniczeń praw i wolności.

W uzasadnieniu przedmiotowego wyroku końcowo podkreślono, że istota wolności działalności gospodarczej obejmuje w związku z tym jej podejmowanie, wykonywanie i zakończenie. Stąd też wprowadzany kolejnymi rozporządzeniami od 31 marca 2020 r., w tym rozporządzeniem z 19 kwietnia 2020 r., zakaz wykonywania określonych w nich rodzajów działalności gospodarczej z całą pewnością wkracza w istotę wolności działalności gospodarczej określonej art. 22 Konstytucji RP. Prawodawca może ingerować w ową istotę konstytucyjnej wolności działalności gospodarczej, jednak, aby to było możliwe musi działać przy użyciu środków przewidzianych przez Konstytucję RP. Zakaz naruszania istoty wolności i praw konstytucyjnych nie ma, co do zasady zastosowania w stanach nadzwyczajnych, poza wyjątkami, o których mowa w art. 233 ust. 1 Konstytucji RP. Wśród tych wyjątków nie ma wolności działalności gospodarczej. art. 233 ust. 3 Konstytucji RP wynika natomiast wprost, że ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolność działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP). W związku z tym warunkiem konstytucyjnym umożliwiającym ingerencję w istotę wolności działalności gospodarczej jest uczynienie tego w jednym ze stanów nadzwyczajnych opisanym w Konstytucji RP. W sytuacji, gdy nie doszło do wprowadzenia któregokolwiek z wymienionych w Konstytucji RP stanów nadzwyczajnych, żaden organ państwowy nie powinien wkraczać w materię stanowiącą istotę wolności działalności gospodarczej.

Powyższe rozstrzygnięcie zapewne będzie stanowić drogowskaz dla wielu przedsiębiorców, których dotknął podobny problem. Opisany przykład obrazuje, że działania podjęte przez rząd są niezgodne z Konstytucją RP i tym samym obywatele mają prawo przeciwstawić się wydawanym wobec nim decyzjom, unikając obowiązku uiszczania kwot wynikających z nałożonych na nich kar administracyjnych. Być może w przyszłości pojawią się również pozwy o odszkodowanie z tytułu bezprawnego ograniczenia podstawowych wolności obywatelskich, w tym wolności prowadzenia działalności gospodarczej.

apl.adw. Adriana Chudy

ad***********@fo******.pl