Polityka prywatności

Strona Główna / Nowe zasady odpowiedzialności firm a wprowadzenie compliance w przedsiębiorstwie – część 1

AKTUALNOŚCI

BLOGI

Nowe zasady odpowiedzialności firm a wprowadzenie compliance w przedsiębiorstwie – część 1

Firma będzie odpowiadać również za przestępstwa popełnione przez swojego kontrahenta?

Do sejmu trafił rządowy projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Zapisy projektu, jeżeli pozostaną niezmienione w toku procesu legislacyjnego, mogą okazać się co najmniej zaskakujące dla wielu firm. Mianowicie projekt przewiduje odpowiedzialność podmiotu zbiorowego (np. spółek) za czyn zabroniony pozostający bezpośrednio w związku z prowadzoną przez ten podmiot działalnością, jeżeli został popełniony przez reprezentanta tego podmiotu, osobę dopuszczoną do działania w jego imieniu oraz osoby zatrudnione. Co jednak bardziej niepokojące, projekt przewiduje zapisy, zgodnie z którymi podmiot zbiorowy może odpowiadać również za przestępstwa popełnione przez swojego podwykonawcę a nawet pracownika tego podwykonawcy lub osoby działające w interesie lub na rzecz podwykonawcy podmiotu zbiorowego, w sytuacji gdy podmiot zbiorowy osiągnął chociażby pośrednio korzyść majątkową.

Przesłanką odpowiedzialności pomiotu zbiorowego jest brak należytej staranności w wyborze tych osób lub w nadzorze nad nimi albo gdy w organizacji wewnętrznej podmiotu zachodziły takie nieprawidłowości, które umożliwiały lub ułatwiły popełnienie czyny zabronionego. W projekcie zawarte zostało wyliczenie przykładowych nieprawidłowości w działalności podmiotu zbiorowego, które powinny być kwalifikowane jako ułatwiające lub umożliwiające popełnienie czynu zabronionego. Projekt wskazuje, że nieprawidłowość może między innymi polegać na braku określenia zasad postępowania na wypadek zagrożenia popełnienia czyny zabronionego lub skutków niezachowania reguł ostrożności (przy czym określenie tych zasad nie odnosi się do mikroprzedsiębiorców).

Oznacza to, że aby zminimalizować ryzyko odpowiedzialności za działania własnych reprezentantów, osób działających w imieniu podmiotu lub pracowników, podmiot zbiorowy będzie musiał udowodnić, że dochował należytej staranności w wyborze takiej osoby, która popełniła przestępstwo, nadzorował jej działalność i wprowadził wewnętrzny system regulacji compliance. Mimo, iż projekt ustawy nie wskazuje wprost dokumentów jakie powinny zostać wprowadzone w wewnętrznej strukturze podmiotu, tak by zminimalizować ryzyko jego odpowiedzialności, tytułem przykładu można jednak wymienić kodeks etyki, dokumenty regulujące kwestie weryfikacji kontrahentów (tu min. zapobiegające zarzutowi udziału w karuzeli podatkowej), kwestie ochrony danych, regulacje dotyczące uczciwej i wolnej konkurencji czy kwestii pracowniczych. Nie bez znaczenia pozostaje także kwestia uregulowania procedury whistleblowing, jako że projekt ustawy nakłada na podmioty zbiorowe obowiązek przyjmowania od sygnalistów zgłoszeń dotyczących potencjalnych nieprawidłowości w organizacji oraz przeprowadzania w tym zakresie wewnętrznych dochodzeń. W każdym jednak wypadku dokładne określenie rodzaju i zawartości takich dokumentów jest możliwe dopiero po dokładnej analizie danego podmiotu, z uwzględnieniem jego potrzeb, specyfiki danej branży i ustaleniu punktów newralgicznych generujących potencjalne zagrożenia.

Oprócz wprowadzenia i wdrożenia compliance, średnie przedsiębiorstwa zobowiązane będą do wyznaczenia osoby lub komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za przestrzeganie przepisów regulujących ich działalność.

Jeżeli chodzi o sytuację popełnienia przestępstwa przez kontrahenta, z którego podmiot zbiorowy osiągnął chociażby pośrednio korzyść majątkową, celem zminimalizowania ryzyka odpowiedzialności, koniecznym będzie wykazanie, że dochowano należytej staranności w wyborze takiego kontrahenta oraz w sprawowaniu nad nim nadzoru. Również tutaj czynnikiem ograniczającym ryzyko może być wprowadzenie systemu compliance we własnym przedsiębiorstwie. Niestety jednak ustawodawca nadkłada na podmiot zbiorowy również dalej idące obowiązki w  postaci swoistego weryfikowania czy również u kontrahenta został wprowadzony system compliance.

Anna Czakańska- Kuźma, adwokat

an******************@fo******.pl