Nowelizacja KSH wprowadza zasady zarządzania i nadzoru nad spółkami handlowymi, jak również istotne zmiany w zakresie funkcjonowania grup spółek. Podstawę prawną nowelizacji stanowi ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 807 z późn. zm.), która wejdzie w życie 13 października 2022 r.

Nowelizacja koncentruje się na następujących obszarach:

• zmiany w zakresie rad nadzorczych,
• ustanowienie przepisów dotyczących organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej na wzór przepisów dotyczących organów prostej spółki akcyjnej,
• zarządy spółek kapitałowych,
• rozszerzenie katalogu przestępstw, których popełnienie uniemożliwia pełnienie funkcji w spółkach kapitałowych.

Prawo grup spółek

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na największą zmianę. Grupa spółek stanowi spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi. Spółki te powinny kierować się zbieżną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek). W konsekwencji uzasadnione jest sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.

W rezultacie możemy wyłonić szereg nowych uprawnień. Są to między innymi:

• wydawanie przez spółkę dominującą wiążącego polecenia w przedmiocie prowadzenia spraw spółki oraz regulujących sposób jego wykonania. Spółce zależnej przysługuje  możliwość odmowy jego wykonania.
• Zwolnienie członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatorów spółki zależnej i spółki dominującej z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia, jeśli działali oni w interesie grupy spółek.
• Nowy obowiązek dla rady nadzorczej spółki dominującej, jakim jest nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną. Obowiązek ten można umownie lub statutowo wyłączyć.
• Obowiązek corocznego sporządzania sprawozdania przez zarząd spółki zależnej na temat powiązań umownych ze spółką dominującą oraz wydanych przez nią wiążących poleceniach.
• Możliwość  żądania przez wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych (mniej niż 10% kapitału zakładowego) do żądania przeprowadzenia przymusowego odkupu ich udziałów lub akcji przez spółkę dominującą, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej.
• Uprawnienie spółki dominującej reprezentującej co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej do podjęcia uchwały o przymusowym wykupie wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej.
• Pociągnięcie spółki dominującej do odpowiedzialności odszkodowawczej (w określonych przypadkach) względem spółki zależnej, wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej oraz wierzycieli spółki zależnej za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.

Przynależność do grupy spółek jest ujawniana w KRS, a stosowanie opisanych przepisów możliwe jest dopiero po ujawnieniu wpisu.

Zmiany w Radach Nadzorczych

Kolejną zmianą wynikającą z nowelizacji jest tzw. reforma nadzoru właścicielskiego. Wiąże się ona z wprowadzeniem nowych obowiązków i uprawnień rady nadzorczej. Zmiany obejmują wszystkie spółki kapitałowe. Dotyczą m.in. następujących kwestii:

• obowiązek corocznego sporządzania i składania zgromadzeniu wspólników lub walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy sprawozdania z działalności rady nadzorczej,
• uprawnienie RN do żądania od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki oraz spółek zależnych i powiązanych,
• obowiązek kluczowego biegłego rewidenta spółki do uczestniczenia w posiedzeniach RN, których przedmiotem jest ocena sprawozdania finansowego spółki oraz ocena działalności zarządu,
• możliwość ustanawiania doraźnych lub stałych komitetów rady nadzorczej,
• możliwość podjęcia przez RN uchwały w sprawie zbadania przez doradcę rady nadzorczej określonej sprawy dotyczącej działalności lub majątku spółki,
• wprowadzenie jednolitych standardów do podejmowania uchwał przez rady nadzorcze (w głosowaniu jawnym i bezwzględną większością głosów),
• W spółkach z o.o.- obowiązek protokołowania uchwał RN;
• W spółkach akcyjnych – ustawowy wymóg wyrażenia przez radę nadzorczą zgody na zawarcie transakcji przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką powiązaną, jeśli jej wartość zsumowana wartość wszystkich transakcji zawieranych z tą samą spółką w danym roku obrotowym przekracza 10% sumy aktywów spółki na podstawie sprawozdania finansowego spółki za poprzedni rok obrotowy,
• W spółkach z o.o. i spółkach akcyjnych – kompleksowe uregulowanie zasad funkcjonowania rady nadzorczej.

Ustanowienie przepisów dotyczących organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej na wzór przepisów dotyczących organów prostej spółki akcyjnej.

Nowelizacja KSH wprowadza postanowienia dotyczące zarządów i rad nadzorczych w spółkach z o.o. i spółkach akcyjnych. Są one podobne do obowiązujących już uregulowań w zakresie prostych spółek akcyjnych. Nowelizacja stanowi o konieczności zachowania przy sprawowaniu funkcji członka zarządu lub członka rady nadzorczej staranności oraz lojalności wobec spółki. Obowiązek ten obejmuje również zakaz ujawniania tajemnic spółki po wygaśnięciu mandatu.

W przypadku, gdy umowa spółki lub statut nie stanowią inaczej, kadencja organów obliczana jest w pełnych latach obrotowych.

Ponadto, nowelizacja wprowadza zasadę wyłączająca cywilnoprawną odpowiedzialność członków zarządu i RN za wyrządzoną spółce szkodę (tzw. business judgement rule), w przypadku, gdy działali w sposób lojalny wobec spółki i w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego.

Zarządy spółek kapitałowych

Istotną kwestią wynikającą z nowelizacji KSH jest poszerzenie zakresu obowiązków zarządów spółek kapitałowych. W spółkach z o.o. wprowadzono obligatoryjność protokołowania uchwał zarządu na wzór obecnej regulacji zarządu S.A. i P.S.A. Natomiast w spółkach akcyjnych wprowadzono obowiązek niezwłocznego udzielania RN informacji, które mogą wpływać na sytuację finansową spółki.

W przypadku wszystkich spółek kapitałowych wprowadzono obowiązek przekazywania radzie nadzorczej wszelkich informacji oraz wyjaśnień dotyczących spółki (lub ich sporządzanie).

Rozszerzenie katalogu przestępstw, których popełnienie uniemożliwia pełnienie funkcji w spółkach kapitałowych.

Na podstawie przedmiotowej nowelizacji nastąpiło rozszerzenie katalogu przestępstw, których popełnienie uniemożliwia sprawowanie funkcji w spółkach kapitałowych. Obejmuje to również podmioty, które rozpoczęły pełnienie tych funkcji przed wejściem w życie nowelizacji.

Nowelizacja w art. 19 nakłada na Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego obowiązek udzielenia sądom rejestrowym z urzędu informacji o osobach, które od dnia wejścia w życie nowych przepisów nie będą mogły sprawować funkcji w spółkach kapitałowych.

W razie jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu.

Konrad Forystek

ko*************@fo******.pl