Strona Główna / Zatory płatnicze jako czyn nieuczciwej konkurencji

Zatory płatnicze jako czyn nieuczciwej konkurencji

Celem ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych jest polepszanie jakości prawnej transakcji handlowych poprzez zmniejszenie negatywnego zjawiska zatorów płatniczych, polegających na nieterminowym wywiązywaniu się ze zobowiązań z transakcji handlowych. Zatory wynikają z opóźnień w płaceniu wymaganych należności, jak również z ustalania w umowach nadmiernie wydłużonych terminów zapłaty. Tego typu działania są krzywdzące przede wszystkim dla małych i średnich przedsiębiorców, ponieważ powodują wzrost kosztów prowadzenia działalności, osłabianie inwestycji, podwyższanie cen produktów lub usług na rynku, jak również ograniczenie zatrudnienia w określonych sektorach. Ponadto, wpływają na sytuacje podwykonawców lub dostawców podmiotu, który nie otrzymał płatności za wykonane towary lub usługi.

Przed uchwaleniem ww. ustawy narzędziami ochrony przedsiębiorców przed negatywnymi skutkami zatorów płatniczych były wyłącznie instrumenty prywatnoprawne polegające na możliwości żądania odsetek czy ograniczenia w zakresie umownego ustalania terminów płatności. Obecnie, na skutek wprowadzonych zmian istnieją również narzędzia administracyjnoprawne. Jest to przede wszystkim możliwość nakładania administracyjnych kar pieniężnych przez Prezesa UOKiK.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów działając w oparciu o art. 13c ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych korzysta z przysługującego mu uprawnienia i w samym październiku tego roku wszczął z urzędu aż 21 postępowań. Łącznie w 2020 r. wszczęto już 72 postępowania.

Zgodnie z oceną skutków regulacji do ustawy w 2020 roku planowano realizację 50 postępowań antyzatorowych. Naszym celem na nadchodzące półrocze jest co najmniej potrojenie tej liczby poprzez sprawną realizację procedur analitycznych w toku postępowania. Uczciwość i terminowość realizacji rozliczeń pomiędzy kontrahentami jest podstawowym elementem zdrowej gospodarki rynkowej, rolą Urzędu jest wzmocnienie presji na nieterminowo regulujących swoje zobowiązania przedsiębiorców tak, aby swoim zachowaniem nie prowadzili do utraty płynności u dostawców – powiedział  Prezes UOKiK Tomasz Chróstny[1].

Nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych następuje w sytuacji, gdy w okresie trzech kolejnych miesięcy suma zaległych świadczeń podmiotu oraz świadczeń spełnionych po terminie wynosi 5 mln złotych. Od 2022 r. kwota ta będzie obniżona do 2 mln złotych. Nadmierne opóźnienie może być stwierdzone w stosunku do transakcji handlowych zawartych po 1 stycznia 2020 r., lub wcześniejszych – jeżeli stały się wymagalne po tym dniu.

Przed wszczęciem postępowania organ dokonuje analizy prawdopodobieństwa powstania zatorów płatniczych poprzez określenie zaległych i niespełnionych w terminie świadczeń pieniężnych  oraz liczby wierzycieli, którzy takich świadczeń od tego podmiotu nie otrzymali lub otrzymali je po terminie. Prezes UOKiK może wystąpić do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w celu uzyskania danych w tym zakresie. Zgodnie z art. 13d ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych każdy może złożyć zawiadomienie dotyczące podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Należy się spodziewać, że najwięcej zawiadomień kierowanych jest przez przedsiębiorstwa wobec których inne podmioty zalegają z płatnościami.

W sytuacji, gdy zostanie stwierdzone nadmierne opóźnianie się ze spełnieniem świadczeń, Prezes UOKIK w drodze decyzji nakłada na podmiot administracyjną karę pieniężną. Jej wysokość obliczana jest jako suma jednostkowych kar za każde niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenie pieniężne, które było wymagalne w okresie objętym postępowaniem, z pominięciem świadczeń pieniężnych, w przypadku których termin ich spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania –  według określonego wzoru. W przypadku, gdy zobowiązany podmiot spełni przesłanki określone w ustawie wysokość kary może zostać obniżona o 20% lub 10%.

W ostatnim czasie UOKiK nałożył karę w wysokości 1,7 mln złotych na spółkę Appol, a wcześniej 8,3 mln złotych na T.B Fruit[2].

Dotychczasowa ochrona prywatnoprawna przedsiębiorców polegająca w głównej mierze na złożeniu powództwa przeciwko nieuczciwym dłużnikom o naprawnienie szkody lub zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści została uzupełniona o silną ochronę administracyjnoprawną wynikającą z uprawnień władczych UOKiK w postaci kar administracyjnych nakładanych na takie podmioty. Ustawa stanowi przełom w zakresie przeciwdziałania zatorom płatniczym, szczególnie, że Prezes UOKiK traktuje walkę z opóźnieniami w płatnościach jako jeden z priorytetów Urzędu[3].

Opóźnienie płatnościach w transakcjach handlowych od tego roku stanowi czyn nieuczciwej konkurencji. Postępowania są wszczynane z urzędu, a Prezes UOKiK nakłada wysokie administracyjne kary pieniężne. W tym roku podjęto już 72 postępowania, w tym aż 21 w październiku.

Konrad Forystek
aplikant adwokacki

ko*************@fo******.pl

 

 

[1] https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=16593

[2] Co grozi nieuczciwym kontrahentom [w:] Puls Biznesu wyd. 20-22 listopada 2020

[3] https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=16593.