Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (tzw. sygnalistów) zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia w życie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy do dnia 17 grudnia 2021 roku. To oznacza, że już tylko cztery miesiące dzielą nas od granicznego terminu wdrożenia dyrektywy, natomiast według stanu obecnego, polski ustawodawca nadal nie wprowadził do polskiego porządku prawnego przepisów o ochronie sygnalistów (whistleblowers).
Z pewnością nie jest to dobra sytuacja dla przedsiębiorców oraz podmiotów z sektora publicznego, albowiem nadal nie mają oni świadomości, jakie konkretnie obowiązki spoczywać na nich będą z uwagi na nowe regulacje. Pomimo tego, że nie znamy jeszcze oficjalnego projektu ustawy o ochronie sygnalistów, na podstawie analizy dyrektywy jesteśmy jednak w stanie przewidzieć, w którym kierunku zmierzać będzie ochrona sygnalistów w polskim porzadku prawnym. Na podstawie analizy dyrektywy możemy stwierdzić, że:
- sygnalista będzie objęty ochroną pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy, by sądzić, że będące przedmiotem zgłoszenia informacje na temat naruszeń są prawdziwe w momencie dokonywania zgłoszenia i informacje takie objęte sa zakresem stosowania dyrektywy oraz dokonał zgłoszenia wewnętrznego, zewnętrznego lub dokonał ujawnienia publicznego informacji o naruszeniu;
- podmioty objęte regulacją zobowiązane będą do utworzenia kanałów oraz procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych. W przypadku sektora prywatnego ma to dotyczyć podmiotów zatrudniających co najmniej 50 pracowników;
- tożsamość osoby dokonującej zgłoszenia nie będzie mogła zostać ujawniona – bez wyraźnej zgody tej osoby – żadnej osobie, która nie jest upoważnionym członkiem personelu właściwym do przyjmowania zgłoszeń i podejmowania w związku z nimi działań naprawczych;
- podmioty objęte regulacją będą zobowiązane do prowadzenia rejestru wszystkich przyjętych zgłoszeń, zgodnie z wymogami w zakresie poufności danych zgłaszającego i przechowywania zgłoszeń nie dłużej, niż jest to konieczne i proporcjonalne, aby zapewnić zgodność z wymogami przepisów o ochronie sygnalistów;
- sygnaliści będą chronieni przed działaniami odwetowymi, w tym groźbami działań odwetowych i próbami podejmowania działań odwetowych (np. przed zwolnieniem z pracy, skierowaniem na przymusowy bezpłatny urlop, degradacją lub wstrzymaniem awansu, dyskryminacją itp.).
Co istotne, na zasadzie odstępstwa, w przypadku podmiotów z sektora prywatnego, które zatrudniają od 50 do 249 pracowników, państwa członkowskie wprowadzają stosowne przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wypełnienia obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń do 17 grudnia 2023 roku. To oznacza, że mniejsze pod względem liczby pracowników podmioty z sektora prywatnego będą miały więcej czasu na dostosowanie się do wymogów związanych z ochroną sygnalistów.
Zachęcamy do kontaktu w sprawie wsparcia w dostosowaniu Państwa organizacji do regulacji o ochronie sygnalistów.
Daniel Trędkiewicz
Aplikant radcowski
da****************@fo******.pl