Strona Główna / Cash pooling

Cash pooling

Efektywne zarządzanie finansami to jeden z kluczowych elementów sprawnie działającego przedsiębiorstwa. Wiele różnych metod ma na celu optymalizację zarządzania przepływem pieniędzy, a jedną z najbardziej atrakcyjnych, zwłaszcza dla dużych przedsiębiorstw i grup kapitałowych, jest cash pooling.

Istotą tej metody jest konsolidacja środków pieniężnych pochodzących z rachunków poszczególnych podmiotów wchodzących w skład grupy (rachunki uczestników), co następuje najczęściej w ramach umowy z bankiem, odgrywającym w tym procesie rolę tzw. pool leadera, czyli podmiotu zarządzającego kwotą zgromadzoną na rachunku skonsolidowanym. Nic nie stoi na przeszkodzie, by pool leaderem był też po prostu wybrany podmiot z danej grupy kapitałowej. Koncentracja środków z wielu rachunków w jednym miejscu pozwala na minimalizację wydatków odsetkowych (w razie salda ujemnego) albo na maksymalizację przychodów odsetkowych (w razie salda dodatniego). Cash pooling umożliwia też sprawne zarządzanie zebranym kapitałem poprzez przeznaczanie nadwyżek z niektórych rachunków na pokrycie niedoborów na innych kontach.

Cash pooling funkcjonuje w różnych formach, z czego najczęściej używanymi są następujące trzy:

  • Cash pooling rzeczywisty – fizyczny transfer środków pieniężnych pomiędzy rachunkami odrębnych podmiotów. Saldo po transferze z rachunku uczestnika jest zerowe.
  • Cash pooling wirtualny – jedynie wirtualny transfer środków, w tym celu tworzy się wirtualny rachunek bankowy grupy kapitałowej
  • Near-zero-balancing cash pooling – przypomina cash pooling Tu również występuje fizyczny transfer środków, jednak po dokonaniu transferu środków na rachunek skonsolidowany saldo na rachunku uczestnika jest dodatnie (w odróżnieniu od salda zerowego przy cash poolingu rzeczywistym).

 

Cash pooling a kwestie podatkowe

Zagadnienie opodatkowania operacji cash poolingowych budzi pewne kontrowersje, do czego przyczynia się fakt, że zagadnienie to nie zostało jasno uregulowane w polskich przepisach prawnych. Z tego względu kwestia opodatkowania umowy cash poolingu i otrzymywanych na jej podstawie środków pieniężnych nie jest jednoznaczna.

Z pewnością błędne jest klasyfikowanie takiej umowy jako umowy pożyczki. Transakcje cash poolingowe nie wyczerpują znamion pożyczki, tj. zobowiązania na przeniesienie jasno określonej ilości pieniędzy na wskazany podmiot oraz elementu swobodnego dysponowania otrzymanymi pieniędzmi. To stanowisko podzielił WSA w Warszawie w wyroku z dnia 9 kwietnia 2014 r. (III SA/Wa 2589/13) oraz WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 4 września 2014 r. (I SA/Po 155/14). Z tego względu umowa cash poolingowa nie może być opodatkowana, tak jak umowa pożyczki, podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na gruncie prawa cywilnego należy zaklasyfikować ją natomiast jako umowę nienazwaną, kształtowaną według zasady swobody umów z art. 353¹ k.c.

Z kolei analizując charakter przepływów pieniężnych dokonywanych na mocy owej umowy, należy podkreślić fakt, że w orzecznictwie wykrystalizował się pogląd, zgodnie
z którym przychód podatkowy w rozumieniu art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych musi cechować się definitywnym przyrostem majątku podatnika. Transfery pieniężne dokonywane w ramach poszczególnych struktur na mocy porozumień cash poolingowych nie mają natomiast charakteru trwałego przysporzenia. Z tego względu nie muszą być uwzględniane w rachunkach podatkowych poszczególnych uczestników. Do takiego stanowiska przychylił się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 29 sierpnia 2018 roku, (0114-KDIP2-2.4010.313.2018.2.AS), uznając omawiane przepływy pieniężne za neutralne podatkowo w rozumieniu u.p.d.o.p.

Za przychody w rozumieniu wyżej wspomnianej ustawy uznać należy natomiast odsetki powstające w wyniku działu w systemie cash poolingu, otrzymane przez spółkę z tytułu salda dodatniego w momencie ich wpływu na rachunek uczestnika.

 

Zastosowanie cash poolingu w działalności samorządów terytorialnych

Interesującym zagadnieniem jest możliwość stosowania koncepcji cash poolingu przez samorządy terytorialne. Ważnym aspektem funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego (JST) jest zachowanie odpowiedniej płynności finansowej, która przekłada się na efektywność realizowanych przez daną jednostkę  zadań. Z tego powodu istotny jest sposób zarządzania posiadanymi środkami pieniężnymi przez JST, w usprawnieniu którego może przydać się właśnie wprowadzenie mechanizmów opartych na cash poolingu.

Na potrzeby JST oraz innych jednostek z nimi związanych zakłada się wiele rachunków. Wyróżnia się wśród nich rachunki bieżące (różnorodne operacje z odbiorcami wewnętrznymi
i zewnętrznymi), rachunki pomocnicze (otwierane dla poszczególnych jednostek organizacyjnych JST) oraz rachunki specjalne (stworzone w konkretnym celu, np. na zarządzanie środkami unijnymi). W przypadku dużych JST, takich jak miasta na prawach powiatu, opisany system przepływu gotówki staje się złożony i problematyczny w zarządzaniu. Działanie zgodne z koncepcją cash poolingu, polegające na konsolidacji wszystkich rachunków powiązanych ze sobą jednostek zwiększyłoby zakres kontroli nad dokonywanymi w ramach tej grupy operacjami pieniężnymi.

Stosowanie cash poolingu przez JST jest jednak w pewnym stopniu utrudnione. Jedną
z przeszkód są wynikające z ustawy o finansach publicznych ograniczenia wysokości kredytu, który może być zaciągnięty przez JST. Innym problemem są przepisy dotyczące możliwości lokowania wolnych środków. Art. 48 ust. 1 wspomnianej ustawy stanowi bowiem, że lokowanymi wolnymi środkami nie mogą być środki pochodzące z dotacji z budżetu.

Usługa cash poolingu, odpowiednio dostosowana do specyfiki JST, z pewnością pomogłaby
w obniżeniu kosztów obsługi długu, dodatkowo przyczyniając się do generowania dochodów wynikających z zawieranych przez jednostkę lokat bankowych.

 

Cash pooling jest z pewnością jedną z najbardziej atrakcyjnych metod zarządzania finansami dużego przedsiębiorstwa lub grupy finansowej. Rozwiązanie to nabiera dużego znaczenia zwłaszcza w związku dalszego rozwoju i integracji rynków finansowych.

 

 

Źródła:

Mariusz Chudzik, Cash pooling – skutki w podatkach dochodowych pod kątem optymalizacji podatkowej;

Radosław Kowalski, Cash pooling a PCC;

Paweł Galiński, Zastosowanie cash pooling w podsektorze samorządowym;

Urszula Krzemińska, Cash pooling – pojęcie, forma, elementy umowy.

Bartosz Orliński, Wykorzystanie cash poolingu w grupach kapitałowych małych i średnich przedsiębiorstw;

Marzena Remlein, Cash pooling jako instrument zarządzania środkami pieniężnymi w grupie kapitałowej;

https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/cit/cit/podatnicy-i-zakres-opodatkowania/2795104,Cash-pooling-w-przepisach-ustawy-o-podatku-dochodowym-od-osob-prawnych.html

https://sip-1lex-1pl-1ym3yi9h30398.han.uek.krakow.pl/#/analysis/738356475/cash-pooling-a-pcc?keyword=cash%20pooling&cm=STOP

http://www.russellbedford.pl/aktualnosci/zmiany-w-podatkach/item/553-uregulowania-umowy-cash-poolingu.html